مقدمه:
صنعتی سازی ساختمان یک روش و حاصل مسیری است که کشورهای پیشرفته، طی ۲۰۰ سال گذشته پیموده اند. در این کشورها، قطعات تجهیزات و تاسیسات ساختمان، جملگی علاوه بر داشتن استاندارد کیفی دارای استاندارد ابعادی و مدولار نیز هستند و در کارخانه تولید می شوند.
در نتیجه، مهندسان می دانند که باید از آن تولیدات مدولار کارخانه ای که کیفیت مناسبی دارند، انتخاب کنند و نصاب ها هم به سهولت آنها را نصب می کنند. بنابراین داشتن استاندارد کیفی و ابعادی و نیز مدولار بودن موجب شده است که ساخت و ساز در کشورهای پیشرفته، صنعتی باشد و یک ساختمان در زمان بسیار کوتاهی ساخته شود. هدف امروز این کشورها افزایش هرچه بیشتر بهره وری از طریق ابداع فناوریهای نوین است.
هدف ویرایش حاضر مبحث ۱۱ این است که فاصله طولانی با کشورهای صنعتی، سریع تر طی شود. پیش نیاز این مهم جدا کردن انبوه سازی از غیر انبوه سازی است زیرا فرایند لازم برای صنعتی سازی هر یک با دیگری تفاوت اساسی دارد.
توضیح: در انبوه سازی به دلیل امکان بهره گیری از مزیت تکرار سرمایه گذاری اولیه برای به کارگیری روش های صنعتی ویژه و نوآورانه قابل توجیه است.
اطلاق صنعتی سازی به ساختمان به صورت صفر و یک (مطلقا اری با مطلقا خیر) نیست؛ بلکه طیفی از درجات را شامل می شود. از این روست که طبق آیین نامه اجرایی ماده ۱۴ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن ذیل تبصره ماده ۱۷ آن، قید شده است. مصادیق صنعتی سازی ساختمان، مطابق با ضوابط مصوب در کمیته تخصصی مبحث ۱۱ مقررات ملی ساختمان تعیین می گردد. به عبارت دیگر این صبحت ملاک بررسی و اختصاص مشوق هایی است که دولت، سازمان ها و نهادها به ساختمان های صنعتی عطا می کنند.
قابلیت برنامه ریزی اندازه گیری، کنترل و هدایت فعالیت های ساخت، از جمله مزایای صنعتی سازی است. با نظم و تمرکزی که از صنعتی سازی حاصل می شود، امکان اعمال مقررات ملی ساختمان افزایش می باشد. به طور خاص در غیر انبوه سازی های متعالی، تولید اجر و قطعات در کارخانه کنترل پذیری آن ها را بالا خواهد برد. بنابراین از طرح صنعتی سازی ساختمان می توان تحقق اهداف قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و همچنین مقررات ملی ساختمان را که شامل تامین ایمنی بهداشت بهره دهی مناسب آسایش و صرفه اقتصادی فرد و جامعه است، تسهیل کرد.
در این مبحث پروژه های ساختمانی به دو گروه مجزای غیر انبوه سازی و پروژه های بزرگ ساختمانی شامل انبوه سازی ها تقسیم و برای صنعتی سازی هر یک ضوابط جداگانه ای تدوین شده است. در صنعتی سازی پروژه های بزرگ ساختمان سازی برای مدیریت یکپارچه اهمیت ویژه ای قائل شده است. در غیر انبوه سازی صنعتی به پیش ساختگی توجه و ضوابط آن متناسب با حجم پروژه در دو بخش غیر انبوه کوچک و غیر انبوه متوسط بررسی شده است.
برای همه گروه های ساختمانی دسته ای از الزامات قید شده است که تامین هر یک از آنها الزامی است. پس از الزامات سایر ضوابط به صورت امتیازی تنظیم شده اند؛ بدین مفهوم که با تامین هر ضابطه، امتیازی به ساختمان تعلق می گیرد. مجموع این امتیازات عددی را موسوم به شاخص تکمیلی صنعتی سازی ساختمان معرفی می کند. این شاخص معیاری برای تعیین درجات صنعتی سازی است؛ به گونه ای که درجه یک مبین سطح صنعتی سازی عالی درجه دو تبیین کننده سطح صنعتی سازی متوسط و درجه سه نشان دهنده سطح صنعتی سازی حداقل برای ساختمان مورد بررسی است.
معمولا در اسناد مدیریتی دنیا اصطلاح برد برد رایج است بدین مفهوم که در یک قرارداد، منافع دو طرف ان تامین می شود. رویکرد اساسی این مبحث در توسعه صنعتی ساختمان برد برد برد است. برد سوم بدین معناست که علاوه بر منافع در طرف قرارداد، منافع جامعه و نسل آینده نیز، حایز اهمیت باشد.
در واقع برد سوم همان توسعه پایدار است که روند دستیابی به نیازهای نسل حاضر بدون آسیب رساندن به ظرفیت های نسل آتی برای دستیابی به نیازهایشان را دنبال می کند. شایان توجه است، بهره وری پایه و ستون اصلی مشترک میان صنعتی سازی و ساختمان سبز است. از این رو با صنعتی شدن ساخت و ساز با سهولت بیشتری می تون آن را به سمت مولفه های ساختمان سبز سوق داد.
بهره وری منابع افزایش سرعت بهبود و یکسان سازی کیفیت سه معیار عمده متمایز کننده تولید صنعتی از غیر صنعتی است. فناوری، یکی از ابزارهای مهم تحقق سه معیار اصلی صنعتی سازی است. از این رو الزامات فنی و اجرایی تعدادی از روش های ساخت صنعتی، در یک فصل مجزا بررسی می شود.
شایان توجه است که معرفی این روش ها دلیلی بر رجحان آن ها در دیگر شیوه ها نیست و استفاده کننده خود موظف است با توجه به مقتضیات پروژه، برتری آن ها را از لحاظ مقاومت، پایداری سازه ای، صرفه اقتصادی و سهولت اجرا بررسی نماید. همچنین اگر در کاربرد فناوری ها و روش های ساخت پیشرفته یکی از سه معیار اصلی صنعتی سازی محقق نشده باشد نمی توان ادعا کرد که صنعتی سازی انجام شده است.
تصور بر این است که در این ویرایش از مبحث یازدهم سخن تازه ای برای اهل حرفه مطرح شده است. ویرایش پیش رو طی ۹ جلسه در شورای تدوین مقررات ملی ساختمان ارائه و با کسب نظرهای اصلاحی بهبود یافته و با دریافت و اعمال نظرات حرفه مندان تدقیق شده است.
فهرست عناوین:
1- کلیات
2- صنعتی سازی پروژه های ساختمانی غیر انبوه کوچک
3- صنعتی سازی پروژه های ساختمانی غیر انبوه متوسط
4- صنعتی سازی پروژه های بزرگ ساختمانی
5- ضوابط حمایت از محیط زیست
6- الزامات فنی و اجرایی تعدادی از روش های ساخت صنعتی
پیوست ۱ مفاهیم صنعتی سازی ساختمان
پیوست ۲ برخی از مصادیق صنعتی سازی ساختمان
پیوست ۳ منافع حاصل از صنعتی سازی ساختمان
پیوست ۴ چک لیستهای ارزیابی
پیوست 5 نمونه هایی از نحوه تعیین درجه صنعتی سازی ساختمان ها
