مقدمه:
مبحث ششم مقررات ملی ساختمان که مربوط به بارهای وارد بر ساختمان است. اولین بار در سال ۱۳۸۰ منتشر گردید و دو آیین نامه موجود در کشور را تحت عناوین: آیین نامه حداقل بار وارده بر ساختمان ها و ابنیه فنی استاندارد شماره ۵۱۹ سال ۱۳۷۹ و آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله استاندارد ۲۸۰۰ ایران سال ۱۳۷۸ را در برگرفت. ویرایش دوم این مبحث نیز در سال ۱۳۸۴ و در پی تغییرات گسترده در ویرایش سوم استاندارد ۲۸۰۰ انتشار یافت
ویرایش سوم این مبحث در سال ۱۳۹۲ با اضافه کردن فصول بار سیل بار باران و باریخ و به روزرسانی سایر مباحث منتشر شد.
با توجه به آخرین ویرایش آئین نامه های معتبر دنیا، تغییرات حادث شده در دیگر مباحث مقررات ملی و ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ ایران و همینطور پیشرفت های علم مهندسی عمران و دستاوردهای پژوهشی و نیز بازخورد مهندسان طراح سازه نسبت به مطالب ویرایش سوم این ویرایش با دیدگاه بازبینی و به روزرسانی و تکمیل موضوعات بارگذاری تهیه شده است. مهمترین تغییرات این ویرایش مختصراً به این شرح است:
- فصل اول به منظور انسجام بیشتر موضوعات، دسته بندی تعاریف و گویائی بیشتر متن اصلاح و بازنویسی شده است. به جز انجام تغییراتی در تعاریف روش های طراحی و ضرایب اهمیت بارهای باد برف و یخ بخشی از فصل اول با عنوان روش عملکردی به پیوست ۱۰۶ منتقل شده است.
- فصل دوم ترکیب بارها دچار تغییرات عمده ای شده است. که اهم آن یکسان شدن ترکیبات بارگذاری سازه های فولادی و بتنی و افزودن ترکیبات بار در حالات بارهای بهره برداری و خود کرنشی است با توجه به حذف فصل دوازدهم ویرایش سوم و انتشار مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان ترکیبات بارگذاری حوادث غیر عادی به مبحث یاد شده احاله شده است.
- در فصل سوم بندی تحت عنوان وزن تیغه ها و دیوارها اضافه شده است.
- با توجه به تغییر برخی موضوعات در مبحث هفتم مقررات ملی پی و پی سازی و اجتناب از دوگانگی متون بخش هایی از فصل چهارم تغییر کرده است. ضمن آنکه بند کنترل در مقابل لغزش واژگونی و برکنش به این فصل اضافه شده است.
- در فصل پنجم عمدتاً نظم موضوعات و انشاء مطالب به منظور گویاتر شدن متن تغییر نموده است. تعریف دیوارهای جداکننده اضافه شدن شدت بار روی دست اندازها در محل های پر ازدحام افزودن برخی عناوین بارهای زنده به جدول ۶-۵-۱ از دیگر موارد تغییر است.
- فصل ششم عمدتاً متناسب با مسئولیت سایر ارگان های ذیصلاح و گستردگی مبحث سیل دستخوش تغییرات عمده منجمله اضافه شدن برخی تعاریف شده است. مهندس طراح صرفاً با یاری متخصصان هیدرولوژی و ارگان های دیگر مثل وزارت نیرو می تواند بارگذاری ساختمان در برابر سیل را به انجام برساند. ضرایب اطمینان در مقابل لغزش واژگونی و برکنش ناشی از سیل در این فصل تعریف شده است.
- تغییرات اصلی در فصل هفتم اصلاح رابطه ۶-۱۷ با توجه به تعریف بار برف مبنا و افزودن شکل ها و جداولی به منظور روشن تر شدن بارگذاری های نامتوازن برف است. به جزآن با توجه به شدت کم بار برف در مناطق عمده ای از کشور و به منظور ایجاد سهولت و کاهش اشتباهات در امر بارگذاری استثنائاتی برای مناطق ۱ تا ۳ تعریف شده است.
- فصل هشتم ضمن انجام اصلاحات انشائی متن هماهنگ با شرح وظایف و مسئولیت های مهندسان تأسیسات بهداشتی برای تعیین دبی آب باران و سیستم تخلیه آن در بام ها (مبحث شانزدهم مقررات ملی)، وظیفه طراح، صرفاً تعیین بارهای ناشی از باران طرح است. بنابراین طراح سازه باید هماهنگ با طراح تأسیسات بهداشتی ساختمان موضوعات این فصل را مراعات نماید.
- در فصل نهم تغییر عمده ای بجز حذف منطقه ۳ برف گیر از جدول و اضافه شدن آن به مناطق ۱ و ۲ صورت نگرفته است.
- فصل دهم به طور کلی از نظر املائی و انشائی و نظم دادن به موضوع مجدداً تهیه شده است. در این فصل مواردی که قبلاً به عنوان توصیه و یا تشریح” درج شده بود، در صورت لزوم به موارد حکمی تبدیل شده است. بخش مشخصات ارتعاشی سازه کامل شده و متناسب با آخرین تغییرات در آئین نامه مبنای این فصل اصلاحات لازم در روابط به عمل آمده است. محاسبات و کنترل های مربوط به سازه های نرم به شکل واضح تری در متن و پیوست ۶-۴ این فصل توضیح داده شده است. مهمترین تغییر در این فصل پردازش و درج اطلاعات به روز سرعت باد سیصد و پنج ایستگاه سازمان هواشناسی کشور در جدول ۶-۱۰-1( به جای جدول ۶-۱۰-۲) است. مباحث کنترل تغییر مکان و ارتعاش سازه تحت بار باد سطح بهره برداری و همین طور کنترل لغزش و واژگونی در این ویرایش افزوده شده است.
- در پیوست این فصل (پیوست ۶-4) جدول میرائی بحرانی برای برخی سازه ها ارائه شده است. ضمن آنکه شکل ها و جداولی برای تعیین فشار یا نیروی باد روی برخی سازه های غیر ساختمانی ارائه شده است. نمودار مرحله ای محاسبه بار باد نیز به این ویرایش افزوده شده است.
- فصل یازدهم بار زلزله به طور کامل و هماهنگ با ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ بازنویسی شده است. در این بازنویسی روابط تکراری و یا موازی با استاندارد ۲۸۰۰ حذف شده است الزاماتی که در طراحی باید مراعات شوند متناسب با جزئیات ارائه شده در استاندارد ۲۸۰۰ داده شده است. ضمن آنکه ترکیبات بار افقی و قائم زلزله و اضافه مقاومت جهت تکمیل ترکیبات بارگذاری فصل دوم همین مبحث ارائه شده است. از دیگر تغییرات اساسی در این فصل الزامی کردن استفاده از ضوابط فصل چهارم ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ ایران برای طراحی اجزای غیر سازه ای ساختمانهای با اهمیت متوسط دارای پنج طبقه و بیشتر است.
- فصل دوازدهم ویرایش قبلی به منظور اجتناب از دوگانگی مطالب با مبحث ۲۱ مقررات ملی تماماً حذف شده است.
به جز آن پیوست 6-1 تحت عنوان طراحی ساختمان ها به روش عملکردی در این ویرایش اضافه شده و شماره پیوستهای ۶-۲ و ۶-۳ متناسب با این تغییرات عوض شده است.
فهرست عناوین:
1- کلیات
2- ترکیب بارها
3- بار مرده
4- بارهای خاک و فشار هیدرواستاتیکی
5- بار زنده
6- بار سیل
7- بار برف
8- بار باران
9- بار یخ
بار باد
10- بار زلزله
پیوست1- طراحی ساختمان ها به روش عملکردی
پیوست 2- جرم مخصوص مواد، جرم واحد حجم مصالح و…
پیوست3- بار زنده کف انبار های اجناس
پیوست4- ضوابط تکمیلی محاسبه اثرات باد بر سازه ها
پیوست5- تقسیم بندی مناطق کشور برای بار برفصل دوازدهم – بار انفجار
