1- آنچه در این آموزش خواهیم خواند…
در این آموزش به بررسی روش محاسبه درز انقطاع در حالت‌های مختلف ساختمان براساس استاندارد 2800 می‌پردازیم. در استاندارد 2800 برای محاسبه درز انقطاع، ساختمان ها به 3 دسته زیر تقسیم شده‌اند:
1) ساختمان‌های 8 طبقه و کمتر
2) ساختمان‌های بیش از 8 طبقه یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد
3) ساختمان‌های بیش از 8 طبقه یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد در حالتی که مشخصات ساختمان مجاور معلوم نباشد.
روش محاسبه درز انتقاع برای هر 3 حالت بحث شده است.
2- درز انقطاع
برای ایجاد فاصله ایمن به منظور جلوگیری از برخورد ساختمان‌های مجاور در زمان زلزله، از درز انقطاع استفاده می‌شود. طبق استاندارد 2800 برای موارد زیرباید درز انقطاع در نظر گرفته شود:
- برای تمامی ساختمان‌ها باید درز انقطاع محاسبه و اعمال شود.
- زمانی که مقدار جلو آمدگی یا فرو رفتگی در پلان از مقادیر مجاز آیین نامه تجاوز کند.
- زمانی که فاصله دو سقف در یک طبقه از 60 سانتی‌متر بیشتر شود.
- برای فونداسیون‌هایی که در تراز کف دارای اختلاف ارتفاع بوده و خط واصل بین دو فونداسیون مجاور دارای شیبی بیشتر از 15 درصد باشد.
در مبحث 6 مقررات ملی ساختمان نیز برای درز انقطاع بند زیر آورده شده است.
3- محاسبه درز انقطاع در استاندارد 2800
همانطور که گفته شد در استاندارد 2800 برای محاسبه درز انقطاع، ساختمان ها به 3 دسته زیر تقسیم شده‌اند:
1) ساختمان‌های 8 طبقه و کمتر
2) ساختمان‌های بیش از 8 طبقه یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد
3) ساختمان‌های بیش از 8 طبقه یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد در حالتی که مشخصات ساختمان مجاور معلوم نباشد.
در دو بند زیر در استاندارد 2800 نحوه محاسبه درز انقطاع حالت‌های شرح داده شده، آورده شده است. در ادامه هر حالت را بررسی می‌کنیم.
1-3- محاسبه درز انقطاع در استاندارد 2800 برای ساختمان‌های 8 طبقه و کمتر
همانطور که در استاندارد 2800 گفته شد در این حالت فاصله هر طبقه از زمین یا ساختمان مجاور باید حداقل 0.005 ارتفاع آن طبقه از روی تراز پایه باشد. نحوه و محل در نظر گرفتن تراز پایه در بند 3-3-1-2 استاندارد 2800 شرح داده شده است. به طور مثال در شکل زیر نحوه در نظر گرفتن مقدار درز انقطاع در این حالت مشخص شده است.
2-3- محاسبه درز انقطاع در استاندارد 2800 برای ساختمان‌های بیش از 8 طبقه یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد
همانطور که در بند 3-5-6 خواندیم برای این حالت درز انقطاع باید با استفاده از تغییر مکان جانبی غیر خطی طرح در طبقه (با در نظر گرفتن اثر P-Δ) تعیین شود. در بند 1-6 نیز گروه بندی ساختمان‌ها بر حسب اهمیت آورده شده است. به طور مثال در شکل زیر در این حالت مقدار درز انقطاع محاسبه شده است. مقدار DM تغییرمکان جانبی غیر خطی مطلق طبقه در هنگام زلزله است.
به عنوان دو نکته خوب است بدانیم که:
- اگر از تحلیل‌های غیرخطی مانند تحلیل پوش‌آور و تحلیل تاریخچه زمانی استفاده شود، نرم افزار مقدار تغییرمکان جانبی غیرخطی را خواهد داد.
- اگر از تحلیل‌های خطی نظیر استاتیکی معادل و تحلیل طیفی استفاده شود، نرم افزار مستقیما تغییرمکان جانبی غیرخطی را محاسبه نمی‌کند. در این حالت باید تغییرمکان جانبی خطی را در ضریب بزرگنمایی تغییرمکان Cd ضرب کرد تا تغییرمکان جانبی غیرخطی بدست آید. ضریب بزرگنمایی تغییرمکان با توجه به سیستم سازه در جدول 3-4 استاندارد 2800 آورده شده است
3-3- محاسبه درز انقطاع در استاندارد 2800 برای ساختمان‌های بیش از 8 طبقه یا با اهمیت زیاد و خیلی زیاد در حالتی که مشخصات ساختمان مجاور معلوم نباشد
همانطور که در بند 3-5-6 نیز خواندیم در این حالت مقدار درز انقطاع در هر طبقه باید 70 درصد مقدار تغییر مکان جانبی غیر خطی طرح در آن طبقه باشد. یعنی:
درسازه‌های بلند در طبقات پایین درز انقطاع کمتر می‌باشد و در طبقات بالاتر بیشتر در نظر گرفته می‌شود. کاهش مقطع ستون‌ها می‌تواند تنها از یک وجه انجام شود و کاهش مقطع ستون متقارن نیست. در ستون‌های بتنی اگر یکی از وجوه ستون بیش از 7.5 سانتی‌متر کاهش داشته باشد، در خم میلگردهای طولی ستون از یک طبقه به طبقه دیگر مشکل ایجاد می‌شود. پس توصیه می‌شود اختلاف تیپ درز انقطاع‌ها باهم 5 سانتی‌متر باشند. موارد فوق در شکل زیر مشخص است.
4- کاربردهای مختلف درز انقطاع
اگر سازه‌ای مانند شکل زیر دارای پلان‌های L شکل و T شکل باشد در سازه در اثر نیروهای جانبی یک اثر پیچشی ایجاد می‌شود. برای حل این مشکل از درز انقطاع استفاده می‌شود.
در سازه‌های بنایی نیز اگر حالت‌های زیر را داشته باشیم از درز انقطاع استفاده می‌کنیم.
- اگر پلان سازه نامتقارن باشد در اینصورت نیاز هست تا برای آن سازه درز انقطاع تعبیه شود.
- درز انقطاع جهت جلوگیری از تنه زدن به ساختمان مجاور
- زمانی که فاصله دو سقف در یک طبقه از 60 سانتی‌متر بیشتر شود.
- اگر نسبت طول به عرض ساختمان بنایی بیش از 3 باشد.
- درصورتی‌که پیش‌آمدگی ساختمان بیش از 20درصد بعد پلان باشد.
